Mọi việc đều có thể xảy ra rủi ro. Nếu có thể nhận biết và đoán bắt trước các rủi ro đó, mọi việc đều có thể được giải quyết từ trước khi rủi ro có thể xảy ra. Và trong sản xuất cũng vậy. Cùng tìm hiểu các rủi ro trong sản xuất đó là gì và kiến thức cần thiết để phòng ngừa những rủi ro đó có thể xảy ra ra sao qua bài viết sau.
1. Rủi ro trong sản xuất là gì?
Rủi ro trong sản xuất là sự thể hiện của những nguy cơ gây gián đoạn hoạt động hoặc quy trình nội bộ, khiến cho kế hoạch sản xuất ban đầu không thể được thực hiện đúng tiến độ.
Quản trị rủi ro trong sản xuất là quá trình mà các cấp quản lý và lãnh đạo trong một tổ chức nhận diện các tình huống và vấn đề có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh trong tương lai. Từ việc nhận diện này, họ sẽ đề xuất các phương pháp xử lý để ngăn chặn và hạn chế mức độ rủi ro, và trong một số trường hợp, biến rủi ro thành cơ hội để đạt được thành công.
2. Quản lý rủi ro trong sản xuất
Quản lý rủi ro trong sản xuất là một quy trình thực hiện bởi một hội đồng gồm các người quản lý, người điều hành và các thành viên khác.
Quy trình này được áp dụng trong việc xây dựng chiến lược quản lý doanh nghiệp và được thiết lập nhằm xác định các sự kiện có khả năng ảnh hưởng đến doanh nghiệp, đồng thời quản lý các rủi ro để giới hạn mức độ rủi ro và đảm bảo hiệu quả hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể.
Đây là một hoạt động xây dựng quy trình có tính hệ thống và mang tính khoa học nhằm tìm ra, phòng ngừa và tìm ra giải pháp để giảm thiểu tối đa các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình hoạt động kinh doanh, từ đó tránh gây bất lợi và hạn chế cho doanh nghiệp.
Có một số nguyên tắc quản lý rủi ro trong sản xuất:
- Không chấp nhận các rủi ro không cần thiết.
- Ra quyết định về việc xử lý rủi ro ở cấp độ phù hợp.
- Chấp nhận rủi ro khi lợi ích vượt trội hơn chi phí.
- Kết hợp quản trị rủi ro vào hoạt động vận hành và hoạch định ở mọi cấp độ.
3. Các loại rủi ro thường thấy trong sản xuất
3.1 Rủi ro chất lượng:
Xảy ra do các nguyên nhân đơn giản như thùng đựng hàng bị dính nước, bao bì đóng gói không sử dụng được, hoặc lỗi trong quy trình sản xuất. Mặc dù nguyên nhân đơn giản, nhưng rủi ro chất lượng này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, làm gián đoạn hoạt động sản xuất, tạo ra hàng loạt sản phẩm NG, trả đơn hàng và các thiệt hại tài chính lẫn uy tín nghiêm trọng nhất.
3.2 Sự cố về thiết bị:
Các sự cố liên quan đến hỏng hóc hoặc trục trặc của thiết bị máy móc có thể làm cho hoạt động sản xuất không thể diễn ra theo kế hoạch. Những sự cố này có thể ảnh hưởng đến tiến độ, lịch trình sản xuất và thời gian giao hàng của doanh nghiệp.
3.3 An toàn lao động:
Sản xuất là một ngành nghề có nguy cơ tai nạn lao động cao, với một số rủi ro mà người lao động có thể gặp phải, bao gồm chấn thương liên quan đến máy móc, phơi nhiễm hóa chất, nguy cơ trơn trượt và rủi ro do vật dụng rơi.
3.4 Thu hồi sản phẩm:
Sự cố trong sản xuất có thể dẫn đến việc thu hồi sản phẩm lỗi hoặc không đạt chất lượng. Điều này không chỉ gây gián đoạn trong chuỗi cung ứng, mà còn đòi hỏi một khoản chi phí đáng kể để thực hiện quá trình thu hồi. Ngoài ra, nhà sản xuất còn phải đối mặt với mất doanh số bán hàng, các vụ kiện tụng, tiền phạt và thiệt hại nghiêm trọng về danh tiếng.
Công nghệ như blockchain, RFID, QR Code có thể hỗ trợ nhà sản xuất trong việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, xác định và loại bỏ hàng tồn kho lỗi khỏi chuỗi cung ứng một cách nhanh chóng.
3.5 Gián đoạn chuỗi cung ứng:
Một loạt các gián đoạn trong chuỗi cung ứng như không đáp ứng yêu cầu về chất lượng hoặc chậm giao hàng có thể ảnh hưởng đến dòng chảy của hàng hóa trong chuỗi cung ứng. Trong môi trường kinh tế toàn cầu hiện nay, các công ty cần lập kế hoạch và tìm kiếm các nhà cung ứng phù hợp khác để dự phòng cho các trường hợp có thể xảy ra.
4. Quy trình kiểm soát rủi ro trong sản xuất
Bước 1: Nhận diện rủi ro
Trong quá trình quản trị rủi ro trong sản xuất, doanh nghiệp cần nhận diện các loại rủi ro khác nhau. Tùy thuộc vào loại hình hoạt động kinh doanh và đặc thù sản xuất, mỗi doanh nghiệp sẽ đối mặt với các rủi ro riêng biệt. Doanh nghiệp cần dựa vào những đặc trưng về ngành nghề, lĩnh vực hoạt động, quy mô… để xác định rủi ro trọng yếu.
Để nhận diện rủi ro, doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp sau:
- Xem xét dữ liệu quá khứ: Phân tích các thông tin và dữ liệu về các sự cố, rủi ro đã xảy ra trong quá khứ để tìm hiểu và nhận diện các rủi ro tiềm năng.
- Phương pháp Delphi: Tập hợp ý kiến và thông tin từ các chuyên gia trong lĩnh vực liên quan để đưa ra đánh giá và nhận diện rủi ro.
- Hỏi ý kiến chuyên gia: Tham khảo ý kiến từ các chuyên gia trong ngành để xác định các rủi ro có thể xảy ra.
- Ứng dụng công cụ 7QC (7 công cụ quản lý chất lượng): Sử dụng các công cụ trong 7QC để phân tích lỗi và rủi ro trong quá trình sản xuất.
Bước 2: Đánh giá rủi ro
Sau khi nhận diện được các rủi ro, doanh nghiệp cần đánh giá chúng để xây dựng chiến lược quản trị rủi ro phù hợp. Đánh giá rủi ro bao gồm hai tiêu chí quan trọng là tần suất xảy ra và mức độ ảnh hưởng.
Để đánh giá rủi ro, cần đo lường tần suất xảy ra của rủi ro và xác định mức độ ảnh hưởng, tác động của rủi ro lên doanh nghiệp. Thông qua việc áp dụng các thước đo này, doanh nghiệp có thể xác định được mức độ quan trọng và ưu tiên của các rủi ro đã được nhận diện.
Bước 3: Ứng phó rủi ro
Ứng phó rủi ro là quá trình xác định cách thức khắc phục các rủi ro đã được nhận diện nhằm giảm thiểu rủi ro xuống mức có thể chấp nhận được.
Sau khi đánh giá các rủi ro dựa trên tần suất và ảnh hưởng, doanh nghiệp sẽ áp dụng một trong bốn chiến lược ứng phó sau đây:
- Giảm thiểu rủi ro: Đối với những rủi ro có khả năng xảy ra thường xuyên và gây thiệt hại nhỏ, doanh nghiệp nên sử dụng hệ thống kiểm soát nội bộ để giảm thiểu rủi ro.
- Né tránh rủi ro: Đối với những rủi ro có xác suất xảy ra thường xuyên và gây thiệt hại lớn, doanh nghiệp không nên tiến hành hoạt động đó hoặc tìm các phương pháp thay thế để tránh rủi ro, ví dụ như thay đổi phương pháp hoặc quy trình sản xuất, sử dụng nguyên vật liệu thay thế.
- Chấp nhận rủi ro: Đối với những rủi ro không thường xuyên xảy ra và gây thiệt hại nhỏ, doanh nghiệp có thể chấp nhận rủi ro và không cần kiểm soát. Doanh nghiệp cần xem xét khả năng xảy ra và tác động của rủi ro dưới góc độ chịu rủi ro cơ bản của mình và sau đó quyết định có chấp nhận rủi ro hay không.
- Chuyển giao rủi ro: Đối với những rủi ro không thường xuyên xảy ra và gây thiệt hại lớn, doanh nghiệp có thể chuyển giao rủi ro bằng cách mua bảo hiểm hoặc thuê ngoài việc sản xuất linh kiện hoặc một phần của sản phẩm cho công ty thứ ba có trang bị tốt hơn để xử lý quy trình sản xuất đó.
Bước 4: Kiểm soát rủi ro
Hoạt động kiểm soát rủi ro là việc áp dụng các biện pháp, quy trình và thủ tục nghiêm túc trong toàn tổ chức nhằm giảm thiểu rủi ro và tạo điều kiện cho doanh nghiệp đạt được mục tiêu đã đặt ra. Hoạt động kiểm soát rủi ro lý tưởng nên có ba đặc điểm sau:
- Được thiết kế cẩn thận: Hoạt động kiểm soát rủi ro cần được thiết kế một cách cẩn thận, đảm bảo sự hiệu quả và phù hợp với các rủi ro cần kiểm soát.
- Hiệu quả: Hoạt động kiểm soát rủi ro cần mang lại hiệu quả trong việc giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn và ổn định cho tổ chức.
- Cập nhật thường xuyên: Hoạt động kiểm soát rủi ro cần được cập nhật và điều chỉnh thường xuyên để phù hợp với tình hình mới và các rủi ro tiềm ẩn.
Thông thường, hoạt động kiểm soát rủi ro có ba loại chính:
- Kiểm soát phòng ngừa: Được thiết kế để tránh sai sót trong sản xuất trước khi chúng xảy ra.
- Kiểm soát phát hiện: Được thiết kế để giám sát hoạt động và quy trình, nhằm xác định các biện pháp kiểm soát phòng ngừa thiếu sót, lỗi và sự cố trong sản xuất. Từ đó, có thể áp dụng các biện pháp ứng phó thích hợp.
- Kiểm soát dò tìm: Được thiết kế để xác định các sai sót hoặc bất thường đã xảy ra và cho phép quản lý có hành động khắc phục kịp thời.
Bước 5: Giám sát và báo cáo
Quy trình giám sát và báo cáo rủi ro được thực hiện để đánh giá tính hiệu quả và sự phù hợp của khung quản trị rủi ro trong doanh nghiệp. Bằng cách giám sát rủi ro thường xuyên và đánh giá hiệu quả của các biện pháp ứng phó rủi ro, doanh nghiệp có thể điều chỉnh chương trình quản lý rủi ro phù hợp với tình hình cụ thể. Các hoạt động trong quy trình giám sát và báo cáo rủi ro bao gồm:
- Đánh giá hiệu quả của hoạt động kiểm soát.
- Đánh giá hiệu quả của khung quản trị rủi ro trong doanh nghiệp.
- Báo cáo về các rủi ro còn lại sau khi áp dụng các biện pháp ứng phó.
Trong bối cảnh sản xuất hiện đại, rủi ro luôn hiện hữu và đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ từ các doanh nghiệp. Việc nhận diện và đối phó với rủi ro trong sản xuất không chỉ giúp giảm thiểu tổn thất mà còn tạo điều kiện để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của quy trình sản xuất. Các doanh nghiệp cần xây dựng các chiến lược quản lý rủi ro toàn diện, bao gồm việc đào tạo nhân viên, áp dụng công nghệ tiên tiến và thiết lập hệ thống kiểm soát chặt chẽ. Chỉ khi những rủi ro được quản lý hiệu quả, các doanh nghiệp mới có thể duy trì sự ổn định và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.